İnsanlık tarihinin en köklü yerleşimlerinden biri olan Mezopotamya’nın kuzey ucunda, taşın ve suyun efsanevi dansı binlerce yıldır devam ediyor.

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri, ziyaretçilerini tarihin derinliklerine götüren eşsiz bir kültür rotası sunuyor.

Fırat ve Dicle’nin bereketlendirdiği topraklar, medeniyetlerin doğuşuna tanıklık ederken, bu mirasın en görkemli temsilcilerinden biri Türkiye sınırları içerisindeki Diyarbakır’da yükseliyor.

2015 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girerek evrensel değerini tescilleyen “Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı”, hem tarih meraklıları hem de doğaseverler için büyüleyici bir keşif imkânı sunuyor.

Taşın Hafızası: 5800 Metrelik Dev Savunma HattıŞehrin silüetini belirleyen ve “taşın şiiri” olarak nitelendirilen Diyarbakır Kalesi, dünyanın en görkemli savunma yapılarından biri olarak kabul ediliyor.

Roma, Sasani, Bizans ve Osmanlı gibi imparatorlukların izlerini taşıyan surlar, yaklaşık 5800 metre uzunluğunda.Toplamda 82 burca sahip olan kale; Benusen, Yedi Kardeş, Nur ve Keçi gibi her biri bir sanat eseri niteliğindeki burçlarıyla dikkat çekiyor.

Surların üzerinde yer alan yazıtlar ve kabartmalar, kenti ziyaret edenleri adeta bir açık hava müzesinde gezintiye çıkarıyor. Özellikle İçkale Müze Kompleksi, 8 bin yıllık geçmişi ve 4 ana kapısıyla şehrin kalbinin attığı nokta olarak öne çıkıyor.

Bugün Turizm Bürosu ve Devlet Güzel Sanatlar Galerisi olarak hizmet veren Dağ Kapı (Harput Kapı) Burcu ise yapının yaşayan yüzünü temsil ediyor.

Dicle’nin Yeşil Gerdanlığı: Hevsel BahçeleriSurların hemen eteğinde, Dicle Nehri ile kale arasındaki yaklaşık yedi yüz hektarlık alana yayılan Hevsel Bahçeleri, şehrin sert taş mimarisine tezat oluşturan yemyeşil bir vaha sunuyor.

Tarihi 8 bin yıl öncesine dayanan bu bahçeler, sadece bir tarım alanı değil, aynı zamanda kentin oksijen deposu.

Doğal Bir Habitat:Hevsel Bahçeleri, bölgenin en önemli kuş göç yolları üzerinde bulunmasıyla 180’den fazla kuş türüne ev sahipliği yapıyor. Su samurundan tilkiye, sincaptan kirpiye kadar birçok memeli hayvanın da barındığı alan, Mezopotamya’nın biyolojik çeşitliliğinin canlı bir kanıtı niteliğinde.

Diyarbakır halkı için yüzyıllardır bir kaçış ve nefes alma noktası olan bahçeler, kentin kültüründe, türkülerinde ve efsanelerinde derin izler bırakmış durumda.

Kaleden bakıldığında ufka kadar uzanan bu yeşil doku, “cennetten bir köşe” benzetmesini fazlasıyla hak ediyor.Tarihe Atılan İmza: On Gözlü KöprüKültürel peyzaj alanının ayrılmaz bir parçası olan ve mutlaka görülmesi gereken bir diğer yapı ise On Gözlü Köprü (Dicle Köprüsü). 11. yüzyılda Mervaniler döneminde inşa edilen köprü, Dicle Nehri’nin iki yakasını birleştirirken sunduğu görsel şölenle fotoğraf tutkunlarının vazgeçilmez adresi oluyor.

Mardin Kapı’nın dışında yer alan bu tarihi yapı, bölgenin mimari zarafetini yansıtan en önemli sembollerden biri.

Medeniyetler Beşiğine Davet

Şiirlere konu olan, halk türkülerinde dilden dile dolaşan Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri, sadece birer turistik mekân değil; aynı zamanda Mezopotamya’nın “medeniyetler beşiği” kimliğinin görsel bir özeti.

Binlerce yıllık tarihin doğayla kucaklaştığı bu eşsiz atmosferi solumak isteyen yerli ve yabancı turistler için Diyarbakır, yılın her dönemi kapılarını açık tutuyor.

Cihat TOPRAK