Türkiye’de bir sabah uyanıp adınıza tebligat almak, artık sıradan bir günün başlangıcı olabilir. Ancak bu tebligat, hiç bilmediğiniz bir kredinin, kayıtlara geçmiş bir şirketin veya astronomik faturalar biriktiren bir elektrik aboneliğinin habercisi olabilir. “Olamaz” demeyin. Sizin de başınıza gelebilir. Çünkü ülkemizdeki “sistem açıklığı”, kişisel verilerimizi dolandırıcılar için adeta bir açık büfe haline getiriyor ve milyonları “Allaha emanet” yaşamaya mahkum ediyor.

Kök Sorun: Verilerin Savunmasızlığı ve Sistemik Açıklar

Veri İhlallerinin Kronikleşmesi: En çarpıcı örnek, e-Devlet kapısından milyonlarca vatandaşın kişisel verisinin çalınmasıdır. Başlangıçta inkar edilen, ancak daha sonra gerçekliği kabul edilen bu olay, devasa boyuttaki sistem zafiyetlerini gözler önüne serdi. Bu, buzdağının sadece görünen kısmı. Bankalar, telekom şirketleri, özel kurumlar – veri tabanları sürekli hedef halinde ve ihlaller sıklıkla yaşanıyor.

Kimlik Bilgilerinin Kötüye Kullanım Kolaylığı:

Banka/Kredi Dolandırıcılığı: Dolandırıcılar, ele geçirdikleri kimlik fotokopisi, TC Kimlik No, anne kızlık soyadı gibi temel bilgilerle, genellikle şube dışı kanallardan (online, telefon bankacılığı) veya işbirlikçi banka personeli vasıtasıyla sizin adınıza kredi başvurusu yapabiliyor veya kredi çekebiliyor. Siz, ancak icra takibi başladığında veya kredi notunuz düştüğünde haberdar oluyorsunuz.

Hayalet Şirketler: Aynı temel kimlik bilgileri ve bazen sahte imza örnekleri kullanılarak, ticaret siciline adınıza kayıtlı bir şirket açılabiliyor. Bu şirket üzerinden yüksek borçlar alınıp, vergi ve SGK prim borçları biriktirilebiliyor. Siz, şirketin batması ve borçların üzerinize kalmasıyla yüzleşiyorsunuz.

Sahte Abonelikler (Elektrik/Diğer): Özellikle kaçak elektrik kullanımını meşrulaştırmak veya faturaları başkasına yıkmak için sizin kimliğinizle elektrik, su, doğalgaz aboneliği açılabiliyor. Kullanılan hizmetin bedeli ve kesilen cezalar size teblig ediliyor.

Neden “Allaha Emanet”?: Sistemin Yapısal Sorunları

Yetersiz Kimlik Doğrulama: Birçok kurumda (özellikle bankacılık dışı ve online işlemlerde) kimlik doğrulama prosedürleri yeterince sağlam değil. Basit kimlik fotokopileri veya temel kişisel bilgilerle kritik işlemler yapılabiliyor.

Kurumlar Arası Veri Paylaşımı ve Doğrulama Eksikliği: Bir banka kredi açarken veya ticaret siciline şirket kaydı yapılırken, bu işlemin gerçek kişi tarafından yapılıp yapılmadığını anında doğrulayacak merkezi, güvenli ve gerçek zamanlı bir ulusal kimlik doğrulama/onay mekanizmasının eksikliği büyük bir boşluk oluşturuyor.

KVKK’nın Uygulama Zorlukları: Kişisel Verileri Koruma Kanunu (KVKK) teoride güçlü olsa da, uygulamada yetersiz kalıyor. Veri ihlallerinin bildirimi, etkin soruşturma ve caydırıcı yaptırımlar konusunda ciddi sıkıntılar var. Vatandaşın hakkını araması uzun, maliyetli ve yıpratıcı bir süreç.

Sosyal Mühendislik ve “İyi Niyet” İstismarı: Dolandırıcılar, sosyal medyadaki aşırı paylaşımlardan (zaafiyetler) ve insanların resmi görünen sahte kurumlara/işlemlere duyduğu güveni (iyi niyet) ustalıkla istismar ediyor. “Bankanız arıyor” gibi senaryolarla ekstra bilgiler ele geçirilebiliyor.

Yeni Teknolojilere Uyumda Güvenlik Eksikliği: Dijitalleşme ve online işlemler hızla artarken, bu kanalların güvenliğinin aynı hızla güçlendirilememesi, dolandırıcılara yeni kapılar açıyor.

Güvende Olmamanın Bedeli Ağırdır

Yaşananlar basit “dolandırıcılık” vakaları değil. Bu, sistemik açıkların ve kurumsal güvenlik zafiyetlerinin doğrudan sonucu olan, vatandaşın hayatını altüst eden, maddi ve manevi yıkıma yol açan ciddi suçlardır. “Allaha emanet” tabiri, bu belirsizlik ve güvensizlik ortamını trajik bir şekilde özetlemektedir. Hiçbir birey, kendi haberi ve onayı olmadan, sırf sistem açık verdi diye bu tarz bir borç veya yükümlülük altına girmemelidir.

Çözüm Yolları: Ne Yapmalı?

Güçlü ve Merkezi Kimlik Doğrulama: Tüm kritik işlemlerde (kredi, şirket kurma, abonelik açma) biyometrik doğrulama (parmak izi, yüz tanıma) veya güvenli elektronik imza gibi sağlam yöntemler zorunlu hale getirilmeli. Kurumlar arası gerçek zamanlı kimlik onayı sağlanmalı.

Kurumsal Sorumluluk ve Yaptırım: Veri ihlali yaşayan kurumlara ve yeterli önlemi almayanlara ciddi mali ve idari yaptırımlar uygulanmalı. Kredi/abonelik açarken yeterli sorgulama yapmayan kurumlar, ortaya çıkan zarardan hukuki olarak sorumlu tutulmalı.

KVKK’nın Etkin Uygulanması: Veri ihlallerinin hızlı şekilde bildirimi, etkin soruşturulması ve mağdurların haklarını düşük maliyetle arayabilmesi sağlanmalı. Denetimler sıklaştırılmalı.

Farkındalık ve Bireysel Önlemler:

Sosyal medya gizlilik ayarları maksimum seviyeye çıkarılmalı, kişisel ve ailevi bilgiler paylaşılmamalı.

Kimlik fotokopisi verirken üzerine “Şu tarihli, şu amaçlıdır” notu düşülmeli.

Kredi notu düzenli olarak takip edilmeli.

E-Devlet’teki “Ticari Sicil Sorgulama” ile adınıza kayıtlı şirket olup olmadığı kontrol edilmeli.

Elektrik, su, doğalgaz abonelikleri (özellikle hiç kullanmadığınız adresler için) sorgulanmalı.

Şüpheli telefon aramalarına, mesajlara ve e-postalara karşı son derece temkinli olunmalı, hiçbir kişisel bilgi paylaşılmamalı, bağlantılara tıklanmamalı.

Teknolojik Altyapı Yatırımı: Kamu ve özel sektör, siber güvenlik altyapısına ciddi kaynak ayırmalı, sistemler sürekli güncellenmeli ve test edilmeli.

Türkiye’de “sistem açıklığı”, sadece teknik bir sorun değil, vatandaşın temel güvenlik ve mülkiyet hakkını tehdit eden toplumsal bir meseledir. e-Devlet ihlali gibi büyük skandalların yaşanması ve dolandırıcılık yöntemlerinin sürekli evrilmesi, acil, köklü ve etkili önlemler alınması gerektiğini gösteriyor. Bireyler uyanık olmak zorunda bırakılsa da, asıl sorumluluk veriyi toplayan, işleyen ve koruması gereken kurumlar ile bu kurumları düzenleyen ve denetleyen devlet kurumlarındadır. “Allaha emanet” yaşamak bir kader değil, düzeltilmesi gereken bir sistem arızasıdır. Bu açıklar kapatılmadıkça, her sabah tebligat korkusuyla uyanan mağdurların sayısı artmaya devam edecektir.

Serdar ÖZDEMİR