Milli Mücadele Kahramanı ‘İngiliz Kemal’ 1940’ta ‘Güvenilmez Ajan’ İlan Edilmiş!

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), Milli Mücadele döneminin ünlü ve maceralı casusu olarak bilinen Ahmet Esat Tomruk, namıdiğer “İngiliz Kemal” hakkındaki 1940 tarihli gizli bir istihbarat raporunu yayımlayarak, istihbarat tarihine dair çarpıcı bir gerçeği gün yüzüne çıkardı. MAH (Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti) tarafından hazırlanan bu belge, bir dönemin ulusal kahramanını, ilerleyen yıllarda “sarhoş, kumarbaz ve güvenilmez” olarak nitelendiriyor.

Efsanevi Bir Hayat Hikayesi: İngiliz Kemal Kimdir?

1892 İstanbul doğumlu olan Ahmet Esat Tomruk, Galatasaray Lisesi ve İngiltere’deki Navy College’de eğitim gördü. Mükemmel İngilizcesi ve boks yeteneği sayesinde kısa sürede dikkat çekti.

İlk İstihbarat Kariyeri: I. Dünya Savaşı sırasında Teşkilat-ı Mahsusa’ya katıldı. Kut’ül Amare kuşatmasında İngiliz komutan General Townshend’den gizli bilgiler edinerek casusluk kariyerine başladı.
Milli Mücadele’deki Kritik Rolü: Esas ününü Kurtuluş Savaşı’nda kazandı. Gönüllü olarak Anadolu’ya kaçtıktan sonra Albay İsmet Bey’in (İnönü) huzurunda tabanca, bayrak ve Kur’an üzerine yemin ederek Kuvayı Milliyeci oldu.
Görev Tanımı: Kendisini Amerikalı bir gazeteci veya bonkör bir Amerikalı olarak tanıtarak Yunan ve İngiliz karargahlarına sızdı. İzmir’deki Yunan komutanlarıyla yakınlık kurarak Ankara’ya kritik istihbaratlar ulaştırdı. Bu hizmetleri nedeniyle Atatürk tarafından takdir edildiği, hatta alnından öpüldüğü rivayet edilir.
Sanata İlham Kaynağı: Hayatı, Recai Sanay ve Ali Kemal Meram gibi yazarların romanlarına konu oldu. “Türk Casusu İngiliz Kemal” serileri yıllarca büyük ilgi gördü. 1952 yılında Ömer Lütfi Akad yönetmenliğinde “İngiliz Kemal Lawrense Karşı” filmi çekildi.

MAH Raporundaki Şüphe ve Eleştiriler

26 Aralık 1940 tarihli MAH raporu, Milli Mücadele’den yıllar sonra, II. Dünya Savaşı atmosferinde, casusluk faaliyetlerine devam eden Tomruk’a dair devletin bakış açısındaki dramatik değişimi gösteriyor:

Raporun Odak Noktası	MAH’ın Değerlendirmesi
Güvenilirlik	“Samimi ve dürüst bir karakter taşımadığı sonucuna varıldığı için alaka kesilmiştir.”
Bilgi Kalitesi	“Verdiği haberler… ekseriya ağız havadislerinden ibaret olup… kıymetsiz malumatlar vermektedir.”
Özel Yaşam	“Sarhoş ve kumarbaz olduğu da öğrenilen bu adamdan istifade melhuz olmadığı gibi verdiği… haberler de itimada layık olmaktan uzaktır.”
İstihbarat Bağları	İngiliz İstihbaratı’ndan yüz bulamayınca, Alman istihbaratı ile temasa geçmek üzere çalıştığı duyulmuştur.
Güncel Durumu	Raporda halen Bulgarlarla temas ettiği ve bir İngiliz kadınla metres hayatı yaşadığı iddia edilmektedir.

Kahramanlıktan Şüpheye: İki Farklı Portre

MİT’in yayımladığı bu gizli belge, Milli Mücadele’nin cesur istihbaratçısı ile 1940’ların güvenilmez, maceraperest casusu arasında keskin bir karşıtlık sunuyor. Bu durum, Ahmet Esat Tomruk’un hayatının ilerleyen dönemlerinde, kişisel zaafları ya da değişen jeopolitik dengeler nedeniyle devletin gözünden düştüğünü veya casusluk metodlarının yetersiz kaldığını işaret ediyor olabilir.

Bu yeni arşiv belgesi, adına efsaneler yazılan bir ismin, resmi devlet kayıtlarında ne kadar farklı bir şekilde yer alabildiğini gözler önüne sererek Türkiye’nin istihbarat tarihi tartışmalarına yeni bir boyut katmıştır.