Avrupa Parlamentosu (AP), 7 Mayıs 2025 tarihinde Strasbourg’da yapılan oturumda, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyelik sürecine ilişkin kritik bir karar aldı. Parlamento, Türkiye’nin jeopolitik ve stratejik önemine rağmen, ülkedeki demokratik gerilemenin bu önemi telafi edemeyeceğini vurgulayarak, Türkiye’nin AB üyelik sürecinin süresiz olarak durdurulduğunu açıkladı.

Raporun Detayları ve Oylama Sonuçları

Çarşamba günü kabul edilen rapor, 367 kabul, 74 ret ve 188 çekimser oyla onaylandı. Raporda, Türkiye’nin AB üyelik sürecinin 2018 yılından bu yana ilerleme kaydetmediği ve mevcut koşullarda yeniden başlatılmasının mümkün olmadığı belirtildi. Raportör Nacho Sánchez Amor, Euronews’e yaptığı açıklamada, “Katılım süreci donmuş durumda” ifadesini kullanarak, Türkiye’nin demokratik standartlar, hukukun üstünlüğü ve temel haklar konusundaki gerilemenin süreci çıkmaza soktuğunu vurguladı.

Raporda, Türkiye’nin stratejik konumu ve özellikle göç politikaları alanında AB ile iş birliği yaptığına dikkat çekilse de, bu unsurların demokratik gerilemeyi gölgede bırakamayacağı ifade edildi. Ayrıca, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne (KKTC) yaptığı ziyaret ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik siyasi baskılar da raporda sert bir dille eleştirildi.

AB-Türkiye İlişkilerinde Yeni Dinamikler

Avrupa Parlamentosu’nun raporunda, Türkiye ile AB arasında iklim değişikliği, enerji güvenliği ve ticaret gibi ortak stratejik çıkar alanlarında iş birliğinin derinleştirilmesi gerektiği belirtildi. AB Genişleme Komiseri Marta Kos, oturum sırasında yaptığı konuşmada, “2016 tarihli AB-Türkiye Göç Mutabakatı hâlâ sonuç veriyor. Bu yıl, Türkiye’den AB’ye düzensiz geçişler geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 33 oranında azaldı” dedi. Ancak, Kos, iş birliğinin artması için Türkiye’nin demokratik reformlara öncelik vermesi gerektiğini de ekledi.

Raporda, Türkiye’nin AB üyelik yolunun tamamen kapanmadığı, ancak “kestirme bir yol” bulunmadığı da vurgulandı. Sánchez Amor, “AB üyeliği için gerekli kriterlerin yerine getirilmesi şart” diyerek, Türkiye’nin reform yapma konusundaki isteksizliğinin süreci daha da zorlaştırdığını belirtti.

Türkiye’den Tepkiler

Avrupa Parlamentosu’nun kararı, Türkiye’de çeşitli tepkilere yol açtı. Türk Dışişleri Bakanlığı, geçmişte benzer raporlara verdiği yanıtlarda, AB’nin raporlarını “Türkiye karşıtı çevrelerin dezenformasyonuna dayalı” ve “vizyonsuz” olarak nitelendirmişti. Bakanlık, 2024 yılında yayımlanan bir AB raporuna verdiği yanıtta, “AB’nin siyasi kriterler ve iç siyasi dinamikler konusundaki haksız değerlendirmelerini reddediyoruz” diyerek, Türkiye’nin aday ülke statüsüne uygun, yapıcı bir yaklaşım beklediğini vurgulamıştı.

Geçmişten Günümüze Süreç

Türkiye’nin AB üyelik süreci, 1963 yılında imzalanan Ankara Anlaşması ile başlamış, 1999’da aday ülke statüsü alınmış ve 2005’te tam üyelik müzakerelerine geçilmişti. Ancak, özellikle 2016’daki darbe girişimi sonrası alınan önlemler, ifade özgürlüğü ve hukukun üstünlüğü konusundaki eleştiriler nedeniyle müzakereler fiilen durma noktasına geldi. 2018’den bu yana hiçbir yeni fasıl açılmadı ve süreç “donmuş” olarak nitelendiriliyor.

Ne Anlama Geliyor?

Avrupa Parlamentosu’nun bu kararı, AB-Türkiye ilişkilerinde yeni bir dönemin habercisi olabilir. Karar, bağlayıcı olmamakla birlikte, AB Konseyi ve Komisyonu üzerinde siyasi baskı oluşturabilir. Türkiye’nin AB üyelik hedefinden uzaklaşması, bazı uzmanlara göre, ülkenin BRICS gibi alternatif platformlara yönelmesini hızlandırabilir. Ancak, AB ile ekonomik ve stratejik iş birliğinin devam etmesi gerektiği, her iki tarafça da vurgulanıyor.

Türkiye’nin reform yapma konusundaki tutumu, sürecin geleceğini belirleyecek ana faktör olarak görülüyor. AB, Türkiye’den özellikle yargı bağımsızlığı, ifade özgürlüğü ve demokratik kurumların güçlendirilmesi gibi alanlarda somut adımlar bekliyor. Aksi takdirde, üyelik süreci belirsizliğini koruyacak gibi görünüyor.